Kresala zainetan, ezinbestean
Ternuan arrantzan aritu zirenen testigantza eta irudiekin ondu dute ‘Arte al agua’ dokumentala; arrantzale pasaitarrak dira gaur zortzi zinematan proiektatuko duten lanaren protagonistak.
Ontziak askotan ez zeuden Ternuako muturreko baldintzei aurre egiteko behar bezala prestatuta, eta maiz izaten ziren istripuak.
Pasaiako arrantzalea, dokumentalaren aurkezpenean, David Berraondo produktorearekin.
Ternuako istorio haiek jasotzeko «azken aukera» zela iritzita ekin zion lanari, duela hiru urte, David Berrondo ekoizlearekin elkarlanean. Biak aritu dira garai hartako irudien arrantzan. «Ternuan egon den jendearekin harremanetan jarri ginenean, berehala konturatu ginen arrantzaleek pelikulak zituztela gogoan, garai hartan kapitainak, patroiak eta eskifaietako kideek grabatutakoak», nabarmendu zuen produktoreak. «Ekaitzak, arrantzaren oparotasuna, baldintza meteorologikoak eta bestelakoak familiei kontatu eta oroitzeko egiten zituzten grabazioak, Kanadan bertan erosten zituzten Super 8 kamarekin», azaldu zuen Berrondok. Eta irudi horiek dira orain «etxe askotan aitonaren armairutik atera» dituztenak. «Irudi ikusgarriak» eta oso «irudi poetikoak» direla iritzi du Van der Zeek, «balio historiko handikoak». Horregatik, dokumentala ontzeko, eta materiala gordetzeko ere bai lan egin dute, Berrondok jakinarazi zuenez: «Filmotekaren esku utzi ditugu etxez etxe bildu ditugun irudiak, Ternuako pasarteak ahanzturatik atera eta irudiak gure ondare gisa gorde daitezen». Zinematan, gaur zortzi Filmaren aurre estreinaldia Donostiako Aquariumean egin zuten larunbatean, arrantzale eta senideentzat, eta Bilboko Zinebin aurreko igandean. Galizian ere hasi du bidea, hango arrantzaleen testigantzak jaso dituztelako, eta Donostia, Gasteiz, Bilbo, Iruñea eta Bartzelonako zinemetan hilaren 24ean estreinatuko dute. Gabonen ondotik, berriz, arrantzaleen herrietan erakusteko asmoa dute. «Dokumental hau omenaldi bat da, Ternuara joan ziren milaka gizon haiei eta haiek jasandako sufrimenduari aitortza bat da», adierazi zuen Olivier van der Zeek aurkezpenean. «Garrantzitsuena da hura beren begietatik kontatzea, beren ahotsa jaso eta beren ikuspuntua eman» eta horixe du, hain zuzen, berezitik eta Arte al agua dokumentalak.«Niretzako garrantzitsuena da hura beren begietatik kontatzea» Olivier van der Zee Dokumentalaren zuzendaria‘Arte Al Agua’ dokumentalaren zuzendaria
Agustin Zubillaga (arrantzale erretiratua):
«Ternuan askotan egoten ginen lanean
20 graduz zero azpitik»
Noiz eta nolatan hasi zinen bakailaoaren arrantzan?
Ni Durangon jaio nintzen arren, hemen hazi nintzen, gaur egun La Paz izenez ezagutzen den auzotik gertu, Gomistegiko baserri batean.
Bakailaoaren arrantzan 1968. urtean hasi nintzen, eta 27 urtez aritu naiz, baina aurretik Hego Afrikan eta Gran Solen ibili nintzen.
Nola jarri ziren zurekin harremanetan dokumental honetan parte hartzeko?
David Berraondok deitu zidan, dokumentalaren produktoreak.
Zuk bazenuen gordeta garai hartako materialik?
Nire ontziko makina-buruak grabatutako irudiak nituen, DVDan kopiak eginak.
Zein ontzitan egin zenuen lan?
Bikoteko arraste arrantzan ibili nintzen Ternuan. Lehendabizi Vigoko bikote batean aritu nintzen urtebetez, Mar de Galicia eta Mar del Coral bikotean; hurrengo urtean Santa Celia eta Santa Amalia-n joan nintzen; ondoren, Pasaiako bikote batean aritu nintzen bi urtez, Elai eta Usoa-n; Otaegiko Elizatxo-Elizondo-n bidaia bat ere egin nuen, eta Rafaga eta Ciclon bikotean ere aritu nintzen ezkondu aurretik. Gerora, 27 urte egin nituen Velascorekin.
Zuen testigantzak entzunda, beldurra ematen du zuen lan baldintzak irudikatzea.
Ni lehen aldiz joan nintzenean ontzia ez zegoen itxita. Toldo bat jartzen genuen alde batean haizeaz babesteko. Ternuan askotan egoten ginen lanean 20 graduz zero azpitik, baina haizearekin sentsazio termikoa askoz ere hotzagoa zen. Olatuak gainetik pasatzen zitzaizkigun, eta toldoa jarrita, gutxienez, haizeak ez zigun ematen. 21 lagun ginen eta komun bakarra. Dutxatzeko, komunari tapa jarri, eta hantxe… baina berogailua urarekin zebilenez 20 minutuero purgatu behar izaten genuen ez izozteko. Olioa ere izozten zitzaigun han.
Lagun asko geratu ziren bidean. Zuri egokitu zaizu istripu latzik?
Bai, istripu dezente izan ditugu. Anputazioak, buruko edemak, garezur hausturak… Lehen aldiz joan nintzenean beste ontziko gizon bat galdu zen, 45 urte zituen eta bost seme-alaba. Uretara erori eta bertan geratu zen, hipotermiak jota. Haren bila bota zen laguna, berriz, bizirik atera genuen. Lau egun eman zituen 40 graduko sukarrarekin.
Atzera begiratzen jarrita, zer sentsazio dituzu?
Orduan ez ginen jabetzen, baina orain, atzera begiratu eta konturatzen zara urte asko eman dituzula itsasoan eta ez duzula ez gaztetasunaz ezta familiaz gozatu. Hasi nintzenean, urtean hiru bidaia egiten genituen; gerora bi bidaia baina luzeagoak, eta azken hamar urtean zazpi hilabete itsasoan eta 42 egun etxean. Ez udararik, ez Gabonik, ez Aste Santurik… Horrez gain, neguko denborale guztiak itsasoan; beste mentalitate bat zen, baina egia esan, hura ez dago diruarekin ordaintzerik. 
