Basagaitz Gereño: "Hasi zaizkigu turistak iristen, baina ezer gehiago ez da aldatu"
Deustuko Unibertsitatean irakaslea da Basagaitz Gereño Omil sanjuandarra, Gizarte eta Giza Zientzien fakultatean, Turismo departamentuan; ikerlari ere ari da, Turismoaren Behatokian.
Basagaitz Gereño, ikerlari eta irakaslea.
«Orain arte garatu diren estrategiak kuantitatiboak izan dira» «Milioi bat turista jasotzera iritsi ginenetik kalitatean pentsatzen hasi gara» «Gure herrira iristerik ez dugu nahi, baina gu joaten gara beste lekuak bisitatzera»Kontraesanez beteriko eztabaida da, askotan. Zaldieroak aste honetan turista bat margotu du, turismo bulegoan, turistarik gabeko hondartzengatik galdezka… Hori da. Ni ez naiz turista, ez zait gustatzen turismoarekin topo egitea, baina ni joaten naiz. Goazen kontuan hartzera zer nahi dugun eta zer eskatzen ari garen. Nik uste dut turismoaren sektorea oso pozik dagoela, eta beti eskatzen duela gehiago. Kontua da orain ari garela pasatzen kuantitatiboagoa den datutik, kualitatiboagora. Iraunkorragoa, turista sentikorragoa… hori da behar duguna. Horretarako, baina, estrategia bat behar izaten da. Ba al da?
Orain arte garatu diren estrategiak kuantitatiboak izan dira. Beti izan gara leku turistikoa, baina nahia, beti, gehiago haztekoa izan da. Feria gehiagora joan, helmuga turistikoak saldu eta turista gehiago erakarri.
Milioi bat turista jasotzera iritsi ginenetik, eta azkeneko datua milioi bat berrehun milatik gorakoa da, kalitatean pentsatzen hasi gara. Gipuzkoako Foru Aldundia ikerketak eskatzen hasia da, baita Euskal Basque Tour eta Eusko Jaurlaritza ere. Gero eta garrantzia gehiago ematen ari zaio produktu egokiagoak sortzeari.
Hedapena bultzatzen ari da. Deszentralizazio tenporala, hau da Aste Santutik eta udaratik kanpo turista gehiago lortzea, eta baita deszentralizazio territoriala ere. Horregatik azkeneko iniziatiba, Pasaia ere barne hartzen duena, Explore San Sebastian Region.
Turista denak joango dira Donostiako Parte Zaharrera, hori ezin da ekidin, baina saihestu dezakegu denbora osoan bertan egotea, eta lurraldearen beste tokiak bisitatzera bultzatu.
Oarsoaldeari erreparatuta, nola ikusten duzu zuk egoera?
Nik uste dut egoera positiboa dela kontuan hartu gaituztelako. Zer esan nahi dut honekin? Aldundiak, adibidez, beharra ikusi du. Donostiaren deszentralizazio horretan beste lekuak bultzatu behar ditu, eta gu mapa horretan gaude. Euskal kostaldea bezala saltzen digute, xarma duten herrien artean kokatu dute Pasaia eta batez ere Donibane. Momentua egokia da. Turismoaren gorakada, deszentralizazioaren beharra… guretzat aukera ona da.
Zer gertatzen da? Errealitatea zein da? Orain hasi zaizkigula turistak iristen, baina ezer gehiago ez dela aldatu. Sektore turistikoan lan egiten dutenak, dendak, ostalaritza… egokitzen ari dira, bakoitzak ahal duen moduan. Ikusten dugu gosarietako informazioa lau edo bost hizkuntzatan, baina gauza horiek denak bakoitzaren iniziatiba pribatu dira. Ari gara egokitzen egoera berri honetara, baina bakoitzak ahal duen moduan funtzionatzen du, estrategia integral bat gabe, eta kudeaketa zehatzik gabe.
Nik ez dut ikusten elkarrizketa ematen denik goitik behera, Eusko Jaurlaritza eta aldundia udalekin, eta udalak sektorearekin eta biztanleriarekin. Gero eta bisitari gehiago ditugu, baina hemen denak jarraitzen du berdin.
Adibidez, Donibanen, hondakinak jasotzeko ordutegiak ez dira aldatu, eta asteburuetan, justu bisitari gehien izaten ditugunean, zakarrontziak eta edukiontziak gainezka egoten dira eta hondakinak ez dira biltzen.
Bidasoan, akaso, tradizio handiagoa du sektore turistikoak. Bi bailarak alderatuta, zer nabarmenduko zenuke.
Bidasoan hobeto prestatuak daude, hori ziur. Tradizioa dute eta kudeaketan hobeagoak dira, eskarmentua dutelako. Gakoa ere hori da, kudeatzen jakitea. Turismotik irabaziak jasotzea eta gizartea edo bertakoak irabazi horietaz kontziente izatea. Irabaziek herritarren bizi kalitatea hobetuko duten gauzetan inbertitu: parkeak, espaloiak… Irabaziak herrian inbertitu behar dira. Hondarribian hori egiten badakite. Ez dago bi eskualdeak alderatzerik.
Beraz, Oarsoaldeak badu zer ikasi Bidasotik.
Nik uste dut baietz. Oarsoaldean, baita Irunen ere, turistez baino txangozalez hitz egin beharko genuke. Hemen, adibidez, [Pasaiaz ari da], geroz eta gehiago jasotzen ari gara, San Sebastian Region horren eragina nabaritzen da, baina gehien etortzen zaizkigunak txangozaleak dira, gertuko bisitariak; eguraldi ona egiten badu igeri egitera etortzen direnak… ingurukoak.
Oarsoaldean, txangoan datozenei begira lan egin behar, beraz.
Bai, turistentzat baino gehiago. Donibanen, orain, turismoa ez da arazoa. Guztiz kontrakoa, kanpoko jendea etortzeak beste erakargarritasun bat ematen dio herriari.
Turismoa erakartzeari begira, bai Oarsoaldean, baita Bidasoan ere, zein dira, zure ustez, indarguneak?
Herriek duten xarma, bakoitza bere aberastasunekin. Herrietako alde zaharrek erakusten duten historia dago, urteetan jorratzen joan dena, eta eraikinen bitartez-eta islatzen dena. Gainera, Donostiak orain saldu nahi duen kalitatezko turismo horretan, gastronomia, kultura eta natura da batez ere saltzen duena, eta nik uste dut gauza horiek guztiak baditugula. Itsasoa, baserria, nekazari mundua… baditugu indarguneak, orain bultzatu nahi diren politikekin bat datozenak.
Eta hutsuneak?
Batetik kudeaketa. Ez gara oraindik jarri horretara. Kontziente izan behar dugu joera, seguruena, goranzkoa izango dela, eta horri aurre egin behar zaio. Ikerketa gehiago beharrezkoak dira, ikerketa zehatzagoak, tokian tokikoak.
Bestetik, azpiegitura falta esango nuke, kasu gehienetan. Nahiz eta Hondarribia eta Irun honetan hobe dauden.
Azkenik, profesionalizazioa. Sektore honetan benetako profesionalak izatea garrantzitsua da, turismoaren berezitasunak-eta zeintzuk diren ezagutzea, eta horrekin lan egiten jakitea. Honek emango digu produktu on edo txar bat, eta arreta on edo txar bat.
Kultur ondarean lizentziatua zara. Kultura eta turismoa lotzen dituzten proiektuen artean zuk zeintzuk nabarmenduko zenituzke?
Nik uste dut orain aipatu beharrekoa Albaolaren proiektua dela. Albaola da, nik uste dut, orain dugun proiektu izarra. Kristoren arrakasta izan du, eta ez naiz harritzen. Gure kultura, gure historia eta gure ondarea Albaolan islatzen dira. Proiektu bezala oso polita iruditzen zait, eta duen oinarria are ederragoa, Kanadarekin historikoki izan dugun harremana… Niretzako hori da produktua.
Eta Bidasoan?
Bidasoan, adibidez, erromatarrekin erlazionatutako museoak, Oiasso… niretzako horiek dira bultzatu behar diren produktuak.
Hondarribian, bestalde, asko bultzatu duten beste gauza bat, ez dakit kontzienteki edo ez, gastronomia izan da, batez ere Frantziako txangozale horri begira, eta Irunen, merkataritza, edo shopping-a, turismoaren beste hanka. Gipuzkoan bigarren hiri handiena da Irun, eta nik uste dut horrek ere baduela. 
