Musikak ehundutako historia
Duela 100 urte Iruñeko Udalak antolatutako banda zibilen txapelketan izan zen Errenteriako Musika Banda. Eragina izan zuen handik urtebetera La Pamplonesaren sorreran.
Errenteriako Musika Banda 1923. urtean. Iruñeko txapelketan izan ziren gehienak daude argazkian.
Duela 100 urte maila gorenekoa zela erakutsi zuen musika bandak 154 urteko ibilbidean maila goren hori mantentzeko gakoa, herria dela dioGaraiko ehun pezeta jaso zituzten Errenteriakoek, ez zuten, ordea, dirua etxera ekarri, ezta musikarien artean banatu ere, Iruñeko Miserikordiaren Etxean utzi zuten beharra zutenen artean banatzeko. Jaialdiak bultzada eman zion Iruñeko Udalari udal banda martxan jartzeko lanean hasi behar zuela: «Musikari pila zituen Iruñeak hainbat lekutan jotzen, Nafarroan sakabanatuta. Ez ziren militarrak, eta militarren musika banda batean jotzeko militar izan behar duzu. Haiek ez zuten izateko asmorik. Guztiak bilduta sortu zuten 1919an La Pamplonesa». Ohorea; hala definitu du Errenteriako Musika Bandak Euskal Herriko beste hainbesterekin Iruñeko musika bandaren sorreran izan zuen eragina, «La Pamplonesa instituzio bat da, eta hark duen xarma eta nortasuna gutxik daukate… beno, guk bai [barrezka]». Aitortza ekitaldian jasotako oroigarria, gainera, Patxi Tardio musikariak eman zien EMKEko ordezkariei. La Pamplonesa bandan jotzen duen EMKEko musikaria da Tardio, «ohore bikoitza, beraz». Maila gorenekoa Duela 100 urte maila gorenekoa zela erakutsi zuen musika bandak, gaur egun den bezala, eta 154 urteko ibilbide luzean garai ilunak ere bizi izan ditu, 1936ko Espainiako Gerra kasu. Garai haiek baretu zirenean, berriz, indarberrituta azaldu zen berriz ere musika banda, eta 1948an gaur egungo izena eta izaera hartu zuen: EMKE. Garrantzitsua iritzi dio Mitxelenak bandarena historia bizia dela nabarmentzeari, «historia zati bat da, guk musika banda izugarria genuen duela mende bat, maila gorenekoak ginen dagoeneko, eta gaur egun Errenterian duen pisu guztia bazeukan duela mende bat. Guk hura mantendu egin dugu». 154 urteko bidean bikaintasuna mantentzeko gakoa herria dela aitortu du Mitxelenak, «berezi duguna hori da, herri oso bat atzean. Ez dut uste jabetzen garenik zein garrantzitsua den herri batentzat musika banda bat edukitzea. Lagun batek galdetu zidan behin, ‘Zer dira madalenak musika bandarentzat?’. Galdera agian oker egin zuela erantzun nion. Nire ustez honakoa zen galdera: ‘Zer da musika banda madalenentzat?’. Aurten, udalaren Oarso aldizkarian idatzi dudan artikulua horrekin hasi dut». Bihar txupinak eztanda egin eta errenteriarrak dantzan jarriko dituen Zentenarioa musika bandak asmatu omen zuen: «Jose Mari Iraola igeldoarra zuzendari zela, Iruñeko lehiaketan izan zena ere, 1920an erabaki zuen Zentenarioa joko zutela, eta ordutik urtero-urtero errepikatzen da. Biteri eskolatik ateratzen zen, jendeari gustatzen zitzaion, pasodoble kutsua du… ez da gauza isolatua. Egia da gauzak ongi egin direla musika bandan, baina herri oso bat dugu atzean, hori da gakoa. Eta bihar txupinazoarekin Herriko Plaza dantzan jarriko dugu, baina Etxeberrietara iristen garenean, betiko izkinan betiko jendea izango dugu zain. Hori izugarria da». Bandarentzat unerik kutunena ‘Zentenarioa’ dela dio Mitxelenak Berrogeita hemeretzi musikari ari dira egun bandan eta hiru zuzendari Musika banda eta herriaren artean sinbiosia dagoela dio, «herri baten historian zer garrantzia izan duen, eta herri horrek musika bandan. Herri askotan ez da lortu hori.Oinarri hori ez badaukazu oso zaila da irautea hainbeste urtean». ‘Zentenarioa’, une kutuna Bandarentzat unerik bereziena zein den galdetuta, ez du zalantzarik lehendakariak: «Zentenarioa». Emanaldirik kutunena dutela esan du, «San Inazio eguneko kontzertuak ere badu bere nortasuna, madalenetakoak ere, are gehiago Maialen eta Xantik parte hartzen dutenetik. Oso garrantzitsua da herri bat musika doinu bati lotuta egotea. Zentenarioak kalejira bati ematen dio bidea, eta herri osoan zehar pasa eta gero jaiak hasi dira bazter guztietan». Hori, bandarentzat une oso hunkigarria dela aitortu du, eta aurten are hunkigarriagoa izango dela: «Bandera eramaten zuen Iñaki Susperregi urtarrilean zendu zen, eta aurten Dario Mayak eramango du. Egun berezia da, musikariak urduri daude nahiz eta urtero-urtero errepikatzen dugun zerbait den. Ateratzen zara plaza horretara eta izugarria da». Belaunaldi berriek ere jaso dutela lekukoa nabarmendu du, «gaztetxoek ere ezagutzen dute Zentenarioa, eta horren pare jartzen ari da diana. Herri bateko ekitaldiei musika lotzen diozunean, sendotu egiten da». 1995etik da EMKE?bandaren lehendakaria Mitxelena, eta aurten 34 urte beteko ditu jarraian Zentenarioa jotzen txupinazoan, «oraindik ere hunkitu egiten naiz». 59 musikari ari dira egun bertan, eta hiru zuzendari: Carlos Rodriguez, Aitor Mitxelena eta Alain Aierdi. Hori egoera normala ez dela aitortu du Mitxelenak, «normalean bi izaten dira, bata zuzendaria eta bestea zuzendariordea. Gure kasuan, haiek hala erabakita, denak dira zuzendari eta ez dago inor inoren gainetik. Estilo ezberdinekoak dira, gainera, bi modernoagoak jaso duten heziketagatik, eta bestea, klasikoagoa, baina hala ere bateragarriak dira erabat». Herriaren aitortza duten zalantzarik ez du Mitxelenak. Erakundeen aldetik jasotzen duten babesaz galdetuta, baietz esan du, badutela: «Hala ere, diru laguntzak adibidez, urte dezenteetan berdin mantendu dira udalaren aldetik, eta agian bada unea hori gainbegiratzeko, udalak musika bandarekin duen hitzarmenari buelta bat emateko, guk proposamen zeharo berriak eskaintzen ditugulako orain. Hitzarmena egin genuenean kontzertuak ziren hilabetero. Gaur egun hilabete askotan egiten dugun muntaiak ez du zerikusirik». Bilakaera beharrezkoa dela uste du, eta horrek beste bide bat jorratzera eraman zuen EMKE, agertokiak, zinea, pantaila, elkarlana herriko beste eragileekin… Lanketa handia dago atzean, eta horrek zubiak eraikitzea ekarri duela dio. Berritasunak aipatuta, madalenen barruan horietako bat ezagutzeko aukera izango da. 25eko jaiak amaitzeko kontzertu dantzaldian aldaketak aurreikusi dituzte. Dantzaldiari ikuskizuna gehituko diote, «ez dakigu zer aterako ote den, ikusiko dugu. Bertaratzen direnei zerbait berria eskaini nahi diegu eta ikusiko dugu funtzionatzen duen edo ez». Mantentzea, zailena EMKE Bandarentzat zailena 60ko talde bat mantentzea dela zehaztu du presidenteak: «Gazte asko dugu lanean edo ikasten, eta batzuk kanpora egin behar dute, edota ordutegi aldaketak dituzte, eta entseguetara etortzerik ez dute izaten askotan. Urte osoan, astean bi egunez, ordu eta erdiko entsegu bana egiten dugu, ez badira etortzen hanka motz egiten ditugu entsegu horiek». 60 lagun denak batera entseatzen mantentzea zaila da, baita erritmoa mantentzea ere, «hilabete batetik bestera programa berri bat dugulako. Zuzendari bakoitzak bere errepertorioa egiten du, zaindu nahi dute eta denbora guztian ari dira gauza berriak sortzen. Erritmo hori mantentzeko maila ere behar dute musikariek». Atseginena, berriz, EMKE?bandak duen historiaz jabetzea da, ezbairik gabe, lehendakariarentzat, «historia izugarria daukagu, ez nolanahikoa, eta hori izugarria da. Iruñera itzulita, bertan jaso dugun aitortza musika bandarena da, bai; baina batez ere Errenteriako herri osoarena da, ez du gurea bakarrik izan behar». Aitortza jaso dute, baina datorren urtean Iruñera itzultzea espero dute. 2019an 100 urte beteko ditu La Pamplonesak, eta ospatzeko egitarau oparoa antolatuko dute. EMKEren banda bertan izango da, eta bitartean, Errenterian, musika, historia egiten jarraituko du.
