Laguntzarik ez, elkartasuna bai
Oarsoaldea-Tinduf-Oarsoaldea. Euskal Herrian dira jada Tindufen astebetez egon diren hamaika ekintzaile internazionalistak, saharar herriarekin harremanak estutu ondoren.
Haimak antzezleku bihurtu zituzten. Elkartasun zubi batek batu ditu Oarsoaldea eta Tinduf, Euskal Herria eta Mendebaldeko Sahara; eta gehiago zehazte aldera, Tichlako Daira eta Pasai Donibane nahiz Oiartzun. Zazpi egun eman dituzte Tindufen, saharar errefuxiatuen kanpalekuetan Oarsoaldeko 11 lagunek: zazpi sanjuandar eta lau oiartzuar. Donibaneko Bixi-Bixi Kultur Elkarteak eta Oiartzungo El Watan elkarteek ekintzaile brigada bidali dute; ez saharar herriari laguntzeko, baizik eta bi herrien arteko elkartasuna estutzeko.
Aste «lasaia» eta arriskurik gabekoa izan dela adierazi du Asier Arriaga Bixi-Bixiko kideak, «oso babestuak sentitu gara uneoro. Gu kanpalekuetara joatea oso garrantzitsua da sahararrentzat, eta gure segurtasuna bermatzea lehentasuna da haientzat». Izan ere, Espainiako Defentsa Ministro Margarita Roblesek Tindufera ez joateko eskatu eta biharamunean abiatu ziren 11 lagunak. Aurreko astean, bestalde, hainbat mediok tematuta jarraitu dute gaiarekin; Algeriako Gobernuak —Saharako Arabiar Errepublika Demokratikoaren aliatu nagusia— eskaera berdina egin duela adierazi dute,nahiz eta Algeriako Atzerri Ministerioak baieztapen hura gezurtatu duen.
Ekintzaileek argi dute ez joateko eskaera horrek Maroko eta haren espainiar morroiari egiten diola mesede, eta argi dute ere, haiek direla benetako arriskua, «Marokoko Erresumaren estrategia da, laguntza eta ekintzailetza ez iristeko», azaldu du Arriagak. Larunbat goizean iritsi ziren Euskal Herrira. Tindufen utzi dituzten adiskideek, ordea, eguneroko zailtasunei aurre egiten jarraitu beharko dute, isolatuta, baliabide eskasekin, baina duintasunez. Saharar herria, munduko herri zapaldu guztientzat eredu da; 1975etik haien lurraldearen zatirik handiena Marokok okupatua du, eta ordutik milaka saharar Tindufen bizi dira. 25 urtez Fronte Polisarioak—Saghia el Hamra eta Rio de Oro Askatzeko Fronte Herrikoia—Marokoko armadari aurre egin behar izan zion, eta azken hamarkadetan mendebaldeko estatuen utzikeria eta isolamendua pairatu dute. Baina dena kontra izanda ere, sahararrak gai izan dira haien erakundeak sortzeko, bizirauteko, eta herria ahalik eta hoberen zaintzeko. Badago zer ikasi haiengandik.
Hori da hain zuzen ere bidaia honen helburu nagusietako bat, herrien arteko elkar eragina. Itziar Goienetxea Bixi-Bixiko beste kidearen esanetan, ez dira joan inor laguntzera, «sahararrek ongi asko frogatu baitute oso gai direla, gutxirekin, haien buruez arduratzeko». Euskal Herria eta Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoko hiritarren arteko elkartasuna estutzea da xedea, beraz.
Bidoi bakoitzak 1.000 litro inguru bil ditzake.
Internazionalismotik datorren ekintza solidarioa da. Elkar-tasun horren barruan, Bixi-Bixi eta El Watanekoek ongi ezagutzen dituzte Tindufeko beharrak, eta bertako erakunde eta elkarteekin elkarlanean, hainbat proiektu garatu dituzte.
Ura bizitza da
«Basamortuan bereziki, ura bizitza dela ulertu dugu», dio Itziar Goienetxeak. Ez dago urik Tindufen, kontsumitzen duten guztia, kamioiaz eramaten dute eta plastiko edota zink bidoi erraldoietan biltzen dute. Baina gutxi dira, eta azkar hondatzen dira. 1.000 litroko hamarka bidoi eramatea lortu dute ekintzaileek, Pasaiako Udalaren, elkarteen eta gizabanakoen ekarpenei esker. Horrela, familia batek «2-3 asterako ura» izango duela nabarmendu du Asier Arriagak, eta gainera, osasun arazoak ekidingo dituztela, «bidoiak zinkez egindakoak izan ohi ziren, eta gaixotasunak eragin zitzaketen».
Begiak irekiz
Okulistek hamarka lagun artatu zituzten.
11 adiskide internazionalisten artean, bi okulista daude. Goienetxeak azaldu duenez, begiko gaitzak ohikoak dira han, «Sahara basamortuko erdi-erdian daude, eguzkipean eta hondarra daramaten haize ufadak jasaten». Materiala eramateaz gain, bi okulistak ehunka lagunen diagnosia egiten aritu dira,«AEDSko Osasun Ministerioarekin koordinatuta», Arriagak esan duenez.
Komunikazioa, antzerkia
Sarritan, gutxirekin asko egin daiteke. Ongi dakite hori Tindufen bizi diren errefuxiatuek. Baliabide eta inguruaren arabera egiten dituzte gauzak. Komunikazio kolektiborako azpiegiturak horren eredu dira. Oraindik ere kanpalekuetan mezuak helarazteko modurik hedatuena, zutabe baten goialdean jarritako bozgorailuak dira. Ez da puntako teknologia, baina eraginkorra da. Hala ere, hondarraren ondorioz apurtzen dira maiz. Hori dela eta, zenbait bozgorailu eraman dituzte Arriagak eta beste ekintzaileek, «lau bozgorailu muntatu ditugu, Tichlako Daira osoan mezuak zabaltzeko nahikoak izango dira».
Aisialdiak ere bizi kalitatea hobetzen duelako, haurrentzako antzerkiak eraman ditu Oarsoaldeko hamaikakoak. Emanaldi bakoitzean haurrek ez dute hutsegin, eta tartetxo batez izan bada ere, zailtasunak ahaztu dituzte bertakoek. Bizitza zaila gozatu diete.
