Pasaitar askok ez dakiten arren, han bertan jaio zen Francisco Rabaneda Cuervo Paco Rabanne moda diseinatzaile entzutetsua, Trintxerpen, 1934. urtean. 5 urte besterik ez zuela, indar frankistak tarteko, amak eta biek Frantziara joan behar izan zuten ihesi. Gerora, Parisko diseinatzailerik famatuenetako bat izan zen, mundu zabalean ezaguna. Nolanahi ere, nor zen galdetuz gero, «Trintxerpeko ume bat» zela esaten zuen. Duela bi urte zendu zen Rabanne, eta orain, haren omenez sortu berri duten fundazioak lehen pausoak eman ditu. Diseinatzailea gogoratzea eta haren balioa aitortzea da fundazioaren helburua, eta, horretarako, hainbat egitasmo aurkeztu zituzten urtarril bukaeran, Trintxerpen.
Juanje Neira fundazioko lehendakariak 1996an izan zuen lehendabiziko hartu-emana Rabannerekin. «Guk garai hartan ez genekien Trintxerpen jaioa zenik. Jakin genuenean, herrira gonbidatu genuen. Musika eskolaren 25. urteurrenera etortzeko esan genion, eta pozik onartu zuen», esan du Neirak. Fundazioko presidenteak azaldu du diseinatzaileak ez zituela inoiz baztertu sustraiak, eta «pozarren» jaso zuela gonbit hura. Hortik aurrera, areagotu egin zuten hartu-emana. «2002an, opera bat prestatu genuen musika eskolan, eta jantziak egitea proposatu genion. Onartu egin zuen», esan du Neirak. «Parisera gonbidatu gintuen diseinuak ikustera. Haren desfile batera era joan ginen, eta, ondoren, haren bulegora». Neiraren eta diseinatzailearen harremanak azkeneraino iraun zuen. «Haren azken hilabeteetan asko hitz egiten genuen telefonoz: bi astean behin. Ez zen hona etortzen, baina eusten genion harremanari».
«Paco Rabannek argi zuen ez zuela museo bat nahi, beste diseinatzaile askok duten moduan. Artea zabaltzeko eta sortzeko gune bat nahi zuen»
JUANJE NEIRA Francisco Rabaneda Cuervo fundazioko lehendakaria
Neira eta beste kide batzuk 2019. urtean hasi ziren Francisco Rabaneda Cuervo fundazioa abiarazteko lehen urratsak egiten. Sortze prozesua «zaila eta luzea» izan zen, «paper eta sinadura» askoren beharra izan baitzuten. Rabannek prozesuaren berri izan zen une oro, eta Neirak esan du «pozik» eta «harrotasunez» bizi izan zuela garai hura. Azkenean, zailtasunak eta pandemia zirela medio, 2023an sortu zuten fundazioa. «Hark argi zuen ez zuela museo bat nahi, beste diseinatzaile askok duten moduan», dio Neirak. «Artea zabaltzeko eta sortzeko gune bat nahi zuen, eta hori lortzeko beharrezkotzat jotzen zuen fundazioa eratzea».
Paco Rabanne Pasaiako seme kutun izendatzea izan da fundazioaren lehen eginkizuna. Udalari proposamena egin, eta berehala abiatu zuten izendapen prozesua. 2023ko otsailean onartu zuten proposamena, udal alderdi guztien oniritziarekin. «Udalak hartutako erabakiak erakusten digu instituzioek balioa eman diotela diseinatzailearen lanari».
Taldeak badu aurrera begirako asmorik: diseinatzailearen bizitza jorratuko duen liburu bat argitaratzea, adibidez. «Asmoa aurrera doa, eta, zorionez, aurkezpenaren egunean aukera izan genuen bertaratutakoei liburuaren lehen atala emateko». Zortzi atalez osatuta egongo da lana, eta errealitatea eta fikzioa nahastuko dituzte. Ele bitan aterako dute: euskaraz eta gazteleraz. Enrique Santiago, Emilio Gil, Virginia Rodriguez eta Eva Gongora ari dira lanean, eta Neirak jakinarazi du urte amaierarako argitaratzeko asmoa dutela.
Dokumental bat ere egin dute. «Paco Rabanneren bizitza oinarri hartuta, dokumental bat egiteko asmoa genuen, baina jakin genuen Espainiako telebista ere horretan zebilela. Horregatik, harremanetan jarri ginen haiekin, eta laguntza eskaini genien». Dokumentala estreinatutakoan, hainbat zinema jaialditan aurkeztu nahi dute, eta Neirak adierazi du edozeinek izango duela ikusteko aukera. «Espainiako ekoiztetxeak dokumentala utzi zigun, aurkezpenean jar genezan. Zortea izan genuen, geuk ere halako dokumental bat egin nahi genuen eta. Azkenean beste batzuek egin duten arren, eginda dago».
Artea zabaltzeko gune bat
«Fundazioa sortu genuenean, Paco Rabanneren lanekin erakusketa bat osatzea gehitu genuen eginbeharren zerrendara, baina leku bat eduki gabe ezin dugu halakorik egin». Nahia behar bihurtu zaie, baina. Beraz, fundazioko kideak Paco Rabanneren izena izango lukeen sorkuntza gune bat eskatzen ari dira orain. Arte sorkuntzarako eta berrikuntzarako gune bat nahi dute, iruditzen baitzaie merezi duela. «Artearen arloko diziplina asko ukitu zituen: diseinatzailea, margolaria, idazlea eta arkitektoa izan zen, besteak beste», kontatu du Neirak. «Askotan, besteek egiten ez zituzten gauzak egitera ausartzen zen, eta zera esaten zuen: ‘Ero samarra naiz, Trintxerpekoa’».
Neirak uste du erakundeek diseinatzailearen lana aitortzen dutela baina Trintxerpeko bizilagunek artista ez zutela horren begi onez ikusten. «Askotan, Rabanneri buruz hitz egitean, jendeak gauza bera galdetzen du: ‘Eta zenbat diru utzi du herrian?’. Fundazioak uste du ez zaiola merezi besteko balioa ematen Rabanneri, eta hori aldatzea da fundaziokoen lanetako bat, diotenez. Neirak uste du diseinatzailea Euskal Herritik kanpo ere miresten zutela, eta, horregatik, prestatzen ari diren liburua Madrilen ere aurkezteko eskatu diote fundazioari.
