"Doluaz hitz egiteko beharra sentitzen nuen"
Hirugarren diskoa kaleratu berri du Ilargi Arrizabalaga Alberdik. Lan kontzeptuala da 'Dolu(s)min', eta aitaren heriotzak eragindako dolua du oinarri. Hilaren 13an aurkeztuko du Lezon.
Ilargi abeslaria, Lezoko Goiko plazan.Imanol Saiz Gomez de Segura Dituen behar eta kezkak oinarri sortzen du Ilargik (Lezo, 2000). Hiru urte dira Mikel Arrizabalaga aita hil zela, eta hutsune horrek utzitako arrastotik landu du hirugarren lan luzea sortzaileak. Argitasunerako bidea da dolua haren iritziz.
Dolu(s)min disko berrian dolua, esperientzia pertsonaletik, duzu ardatz. Zergatik?
Hiru urte dira aita hil zela. Horregatik, doluari buruz hitz egiteko beharra sentitzen nuen, hortaz ez delako hitz egiten. Gizartean espazio falta du doluak. Gertukoekin bai hitz egin daiteke gaiaz, baina hesi antzeko bat dago era zabalagoan hitz egiteko. Behar horretatik sortu zen diskoaren kontzeptu nagusia hori izatea.
Disko kontzeptuala da, beraz. Baina izaera sozialekoa. Nolatan?
Diskoa sortzeko prozesua 2023an hasi nuen. Azkuna Zentroan izena eman nuen masterra egiteko. Eta han garatu ahal izan nuen, nire proiektu bezala, diskoaren izaera eta funtsa. Garbi ikusi nuen proiektu artistikoak izaera sozialetik ere gara daitezkeela. Utopikoa izan daiteke dolu prozesuak sozializatzea eta taldean eramatea, baina diskoa horrela sortzea erabaki nuen, taldean eta elkarlanean.
Bide hori jarraituz Iñurri eta Esku Hutsik elkartekoak elkarrizketatu nituen. Haien testigantzak jaso, eta bi kanta egin nituen. Gainera, testigantza horiei esker nire barnean ziren hainbat gauza deskubritzeko aukera izan nuen, besteen esperientziak ezagututa, zure barnean dituzunak ere ezagutzeko aukera duzulako.
Doluari buruzko zortzi kanta ditu Dolu(s)min-ek, baina itxaropen kutsua nabarmena da.
Dolua iluntasunarekin lotzen da. Baina argitasunerako bidea ere bada. Galera bat onartzeko egin beharreko bidea da, trantsizio antzeko bat. Mina ez da agian desagertuko, baina zure bizitzara egokitu daiteke. Horregatik uste dut bere horretan dolua ez dela iluna.
Arlo musikalean kolaborazio asko izan dituzu diskoa egiteko.
Ines Osinagak eta Marina Landak Hil artean bizi abestian kolaboratu dute, baita Iñurri elkarteko Eba eta Elenitak ere. Azken bi horien testigantzak jaso nituen, eta oinarri horretatik sortu nuen kantu hori. Minbiziaren gainekoa da, bularreko minbiziaren gainekoa. Ikusten ez den eta emakumeok jasaten dugun dolu edo min sentsazio hori irudikatu nahi izan dut abesti horretan haiekin.
Eta kolaborazioen artean ere, kuadrillako kideak…
Bai, hala da. Dolu prozesuetan lagunak eta hurbilekoak oso garrantzitsuak dira. Haiei kantu bat egin diet. Kuadrillako batek eskatu zidan, gainera, reggaetoi doinukoa izatea; ez naiz musika klase horren oso zalea, baina animatu nintzen. Kuadrillakoak hori grabatzera etorri ziren, eta egia esan, berezia da abesti hori haien partaidetza izan duelako.
Abenduaren 13an aurkeztuko duzu diskoa Gezala Auditoriumean. Zergatik aukeratu duzu data hori?
Nire aitaren urtebetetze eguna zen abenduaren 13a. Diskoa hein handi batean harengatik sortu nuen, bai hil ondorengo doluagatik, baina baita musikazaletasuna hark transmititu zidalako ere, bizitzan zehar maitasun asko eman zidan. Horrek denak eragin du proiektu hau sortzea. Uste dut ospatzeko diskoa dela, bizitza ospatzekoa, argitasunetik. Zortea izan dut horrelako aita bat izateagatik, eta hori opatu nahi dut.
Rocka, pop-rocka, reggaetoia… Zein estilokoa da diskoa?
Esango nuke pop-rock kutsukoa dela gehienbat, aurreko diskoak baino mugituago dela uste dut, distortsio gehiago duela. Ez dakit… Bakoitzak atera ditzala bere ondorioak.
2021ean Killasisa diskoa, 2022an Beldurrarekin dantzan, eta orain Dolu(s)min. Zertan aldatu da Ilargi lehen diskotik gaur arte?
Uste dut bide honetan heldutasunera egin dudala. Nire sortzeko beharra nondik datorren deskubritzen joan naiz, eta konturatu naiz beti kezka edo zauri batetik hasten naizela sortzen. Urteetako prozesu honek lagundu dit jakiten nondik sortu nahi dudan.
Euskaraz lan egiten duzu. Baldintza negoziaezina da hori, ezta?
Guk ez badugu euskaraz sortzen, nork sortuko du? Altxorra da euskara, hitz eta doinu oso bereziak ditu, beste hizkuntzek ez dituztenak. Eta nire hizkuntza da. Logikoena euskaraz sortzea da niretzat.
Zuzenekoak. Nola duzu datozen asteetako agenda?
Lezoko aurkezpenaz gainera, hainbat data lotzeko ahaleginean nabil. Aurrerago ezagutaraziko ditut horiek. Esan dezaket otsailean OarsoMusikak Errenteria-Oreretan antolatutako kontzertu batean parte hartuko dudala; han Aria taldearekin batera ariko naiz, Marina Landa da bertako kide. Egun berezia izango da niretzat.
Diskoaren formatu fisikoa, Internetekoaren ezberdina da.
Juan Ramon Makuso lezoarraren olerkiak daude formatu fisikoko diskoan edo CDan. Hiru zatitan dago banatua zortzi abestiko diskoa, eta atal bakoitza Makusoren poemek abiatzen dute. Balioa eman nahi izan diot disko fisikoari, sakelako telefonoetan kontsumitzen delako musika asko, eta hor ez dira disko osoak entzuten. Kontsumitu hitz hori oso modan dago musikaren arloan: abesti bat kontsumitzen hasi, eta beste batera joan aurreko hori bukatu gabe. Disko fisikoa erosten duenak osotasunari ematen dio garrantzia, eta gainera, behin baino gehiagotan entzuten du lan osoa. Euskarri fisikoan disko osoak du zentzu handiagoa, doluaren gaineko istorio paraleloak garatzen direlako.
