‘Bisaiak, jauziaren aurpegiak’ dokumentala emango dute gaur iluntzean .Naziotasun ofiziala frantsesa edukita, Hego Euskal Herriko errefuxiatuei harrera egin zietenei buruzkoa da
‘Bisaiak, jauziaren aurpegiak’.
Euskal gatazkaren ondorioz, Hego Euskal Herriko ehunka lagunek jaioterria utzi, eta Frantziako eta Espainiako estatuek zedarritutako muga pasatu behar izan zuten errefuxiatu gisa. Batek edo besteak, kasuren bat, urruna bada ere, ezagutuko du. Gutxiago ezagutzen da haiei harrera egin zietenen historia.
Hori ezagutarazi asmoz, Bisaiak elkarteak dokumentala osatu du. Unibertsitateko lan izan behar zuena Bisaiak, jauziaren aurpegia dokumentala bilakatu zela esan du Ibai Agirrebarrenak (Bidaxune, Behe Nafarroa, 1989). “Txikia nintzenean, Baionako kaleetan zehar ibiltzen nintzen, eta hainbat istorio entzuten nituen, gatazkarekin loturikoak”, esan du Agirrebarrenak. Istorio horiek gorde nahi zituenez, masterrerako idazten hasi zen. Testigantzak jaso ahala, zerbait multimedia egitea “ideia ona” izango zela iruditu zitzaion. Lan handia zenez, beste hiru laguni laguntza eskatu zien, Bisaiak elkartea sortuz. Hainbat artikulu
zuzeu.eus-en argitaratu zituzten: “Ez genituen gazteak behar beste hunkitu, eta ordubete baino gutxiagoko ikus-entzunezkoa egitea erabaki genuen”.
Dokumentalaren protagonistak Ipar Euskal Herrian edo Frantzian jaiotakoak dira. “Euskal gatazkarekin lotura berezirik ez zuten pertsonak”, zehaztu du Agirrebarrenak, “ez bazen euskara”. Azaldu duenez, egileei gehien interesatu zitzaiena euskal gatazka nola etorri zitzaien jakitea izan zen. Modu ezberdinak daudela argitu du: “Batzuek errefuxiatuen gaiarekin zeuden sentsibilizaturik, beste batzuek lagun bati laguntzeagatik, albistegietako zerbaitekin interesatuta… Interesatu zaigu jakitea ere zergatik eta zein modutan erabaki zuten euskal gatazkan parte hartzea, engaiamendua oso altua izan zen eta”.
Eman zuten jauzi militante horrek eman dio izena dokumentalari: “Batzuek jauzi egin zuten, ez zekiten jauziko —eroriko— ziren, edo proiektu egonkor batean lurreratuko ziren”.
Belaunaldi berriei begira
Bisaiak elkartearen helburua duela hogei edo 30 urteko —”gure gurasoen garaiko”—istorioak belaunaldi berriei ezagutaraztea dela esan du Agirrebarrenak. Hego zein Ipar Euskal Herriko gazteak ditu jomuga, baina aitortu du hegoaldekoei “harridura handiagoa” sorrarazten diela filmak, “Ipar Euskal Herria urrunago ikusten dutelako”. Protagonistak kameren aurrean jartzea ez dela zaila izan onartu du, baina zer kontatuaren mugan zalantzak izan dituztela. “Dokumentala bukatzean, batzuk etorri zaizkigu esanez gehiago kontatuko luketela. Zaila da, baina eskerrak eman dizkigute”, gaineratu du.
Hori bai, protagonistak “oso gustura” geratu direla baieztatu du, “militante ororen helburua duzun konpromisoarekiko erabilgarria izatea da, eta orain berriro hala sentitu dira”.
Euskal Herriaren historiaren parte ezagutu nahi dutenek, zita dute gaur Oiartzungo udaletxeko areto nagusian. 20:00etan emango dute
Bisaiak, jauziaren aurpegia.
