Oiartzun Azmarrin-ek eta Garabidek gonbidatuta, Sergio Marinaok hitzaldia eman du; 'Mai da bai (eta ez dago ezetzik)' dokumentala ikusteko aukera egon zen
Sergio Marinaok hitzaldia eman zuen, Garabideko Txema Abarrategik saioa aurkeztu ondoren.
Oiartzun Azmarrin eta Garabidek antolatuta, maputxeen egoera bertatik bertara ezagutzeko aukera izan zen atzo. Mondragon Unibertsitateko hiru ikaslek —
Imanol Eppherre, Eider Ballina Mondragon eta Ann Baskaranek— zuzendutako
Mai da bai (eta ez dago ezetzik) dokumentala ikusteko izan zuten lehendabizi, Wallmapun (maputxeen lurraldean) grabatutakoa. Ondoren,
Garabidek eskaintzen dituen ikastaroko egonaldia baliatuta, Sergio Marinaok beraien esperientzia kontatu zuen, jende dezenteren aurrean.
Lehenengo hitzak bere hizkuntzan —mapuzugun— egin zituen, eta ondoren gaztelerara pasatu zen. Mapuzuguma galtzeko arrisku larrian dagoela ohartarazi zuen —Marinaok heldua zenean ikasi zuen—, eta euren helburua hiztun berriak formatzea dela. “Horregatik”, jarraitu zuen, “euskalgintzaren prozesuak ezagutu nahi ditugu, han zer egin dezakegun ikusteko”. Gaineratu zuenez, mapuzuguna urte erabakigarrietan dago. “Maputxe izaten jarraitu nahi dugu”.
Berrehun urteko jazarpena
Marinaok bere herriaren historiari errepaso azkar bat eman zion. Horrela, Espainiako konkistatzaileak XVI. mendearen erdialdean iritsi ziren, eta 236 urte iraun zuen Araucoko Gerrak. Biobio ibaian muga historikoa finkatu zen, eta espainiarrak ez ziren handik pasatu —”Euskal Herrian ikas genezake pixka bat”, zehaztu zuen Garabideko Txema Abarrategik—.
Nolabaiteko autonomia hori Txile eta Argentina independizatu eta urte batzuetara bukatu zen, XIX. mendearen bukaeran. “Emantzipazio kriollo horrekin, sortu berri ziren estatu-nazio horiek konturatu ziren gure lurraldean ez zutela jabetzarik. Akordioa egin zuten bi estatuekin, baina ez zuten errespetatu”, zehaztu zuen. Orduan, konkista hasi zen; suntsiketa eta maputxeak erreserbetan sartzea ekarri zuen. “Txilen, erreserban sartze horri ‘mesede’ deitu zioten gainera”.
Wallmapu, ozeano Atlantiko eta Barearen artean zabaltzen zena, bere azaleraren %5era murriztu zuten. Eta, horrekin batera, hizkuntzaren erabilera murrizten hasi zela. “Gaztelaniaren inposizio bat izan zen. Guk bizitu genuen eta ez dut nahi gure seme-alabek hori bera bizitzea”. Izan ere, bere birraitona eta birramonak elebakarrak izan arren, bere gurasoak gazteleradunak bakarrik dira. Gaur egun, haurrek ez dute hizkuntza ikasten. Txile eta Argentinako gobernuek maputxeekiko dituzten politikak keinuak bezala definitu ditu Marinaok, folklorizaziora bideratutakoak.
Horregatik, bere belaunaldikoak mapuzuguna berreskuratzen hasi direla aldarrikatu du: “Hizkuntzak tokiz mugitzea ez da prozesu normal bat, biolentoa da; desagertzera eramaten dituzte. Maputxeak gara, gure lurraldea dugu, eta bertan bizi nahi dugu”.
