«Feminismoak barne har dezala euskararen alfabetizazioa»
Jatorri Askotariko Emakumeen Taldeko dinamizatzaile da Murcia, El Salvadorrekoa jaiotzez, eta bidelagun dituen emakume migranteen ahots askotan.
Zein erronka gehitzen dizkio migrante izateak emakume izateak berez dakartzanei?
Erronka asko: hasteko, etxebizitza normal bat edukitzeko ezintasuna, atzerritarren legea arrazista, kolonialista eta matxista baita. Planetaren hegoaldetik migratzen dugun emakumeok hainbat eta hainbat betekizun bildu behar ditugu, bete ezin ditugunak, eta ilegalki bizi behar dugu hemen, hortaz, baztertuta aukera eta eskubidez.
Behartuta ikusten dugu gure burua ia esklusiboki etxeko lanetara eta zaintzara. Neskametzan sartzen gara, tituluak homologatu ezinagatik, atzerritarren lan legegatik. Gainera, hizkuntzaren zailtasuna baldin baduzu, hori gehitzen zaio marjinalizazioaren arazoari.
Emakumeen elkarren babeserako espazioak antolatu izan dituzu; zer lantzen da bertan?
Esan genezake hainbat helburu dituela. Batetik, banakako ahalduntze feminista nahiz taldekoa erraztea ez mistoak diren espazioetan, hau da, emakume migranteei soilik zuzendutakoak, hain zuzen, horiek bizi behar duten arrazakeria, klasismoa, kolonialismoa… lantzeko eta transformatzeko.
Eta behin horiek finkatuta, hasteko jendeaz eta euskal lurrek oparitzen digutenaz gozatzen.
Bigarren, euskaldun eta migranteen arteko elkarrizketa sor dadin, aliantzen bidez, konfiantzari esker, lurralde berdinean pairatutako arazoei elkarrekin aurre egiteko eta, aldi berean, bakoitzak bere etxetik ere.
Hirugarren, aipatutako lanak finkatu eta sostengatuak izan daitezen bertan dauden protagonistengatik, epe luzerako prozesu baten barne, lurraldean eraginez, elkar saretuz, jaulkiz.
Nola egiten dute bat espazio horietan euskarak eta beste hizkuntzek?
Espazioak gaztelaniaz dira, baina esfortzua egiten dugu euskarazko hitzak barne hartzeko, guk horiek ikasi eta hizkuntzari beldurra galtzen hasteko. Testuinguru historikoa ulertzeko, maitatzen ikasteko euskal historia eta kulturaren bitartez.
2009an nabarmendu zenituen emakume migranteek euskal talde feministei batzeko zenituzten zailtasunak.
Bai, orduan planteatzen zen ea euskal feminismoa, eta euskal kultura, orobat, harrera gizarte bat ote zen. Bere kostua izan zuen hori esan izanak, baina errealitate bat seinalatzen besterik ez nintzen ari. Aurrera egin dugu ordutik, baina lan handia dago egiteke, bi aldeetatik.
Uste dut euskara ikastea ez dela soilik kontu feminista, instituzioek erantzukizun handia dute, lehenik eta behin, euskara guztion eskuetara dagoen ondasuna izan dadin, eta hortaz, doako zerbitzu publikoa ahalbidetzeko, pribilegio sistemarekin hautsi eta hizkuntza ikasteko.
Ez da oraindik erraza migranteek euskal kolektibo feministetan parte hartzea, baina hainbat estrategia ari dira martxan jartzen, haien artean, itzulpena kasu puntualetan, zeina oxala zabaldua izango den. Badira migrante eta euskaldunen arteko elkarrizketa feministak non honi forma emateko lan berezia egiten ari diren.
Aipatu izan dituzu ‘harrera feminismoak’. Zer esan nahi du termino horrek?
Pentsatzeko eta baldintzak sortzeko gaitasuna da, elkarrizketa eta topaketa feminista gerta dadin. Kidearen oinetakoak jarri eta haratago joatea, bestearen logikarekin apurtzea.
Bi ertzetan egongo dira aldeko apustua egingo dutenak eta kontra egingo digutenak, baina garrantzizkoena da propio ditugun espazioetan elkarrekin malgu izan gaitezela, dinamikoak, eskuzabalak eta maitetsuak.
Nola aberasten du kulturaniztasunak Euskal Herriko feminismoa ?
Aitortu beharra dago batak bestea hartzen duela barne, bata bestea dela. Mundu ikuskeraren alorretik aberats dezake, kolonialismoen aurkako borroka, herri eta kultura bakoitzaren ahizpatasunen historiak, kulturen arteko hartu-emana, hegoaldeko borroka feministak, herri eta kultura bakoitzean izandakoak.
Esan genezake zuen iragana garela, hegoaldean pairatzen ditugun krisi odoltsuengatik, baina aldi berean etorkizuna gara, doktrina testuinguru horretan ari baikara egun borrokan.
Zer dago egiteke?
Esan bezala, Euskal Herriko feminismoak barne har dezan euskararen alfabetizazioa bere borroka agendan, eta horren ikaskuntza publikoa eta doakoa izan dadin; baita programa bereziak martxan jartzea hori indartzeko.
Baita euskararen historiari ahotsa ematea ere, euskal kulturaren berri ematea, herri bakoitzarena eta kide ditugun emakume migrante horiena; erakutsi beharra dago, abestuz, dantzatuz, partekatuz.
Zergatik da garrantzizkoa orotariko jatorrietako emakumeen artean aliantzak sortzea?
Soilik sororitateak eta elkartasunak, ahizpatasun kritikoak lagundu ahal digulako defendatu eta aurrera egiteko. Kuestionatzea oso ona da, momentua da protagonista bezala bizi gaitezen baldintza berdintasunetik.
Bestetik, aitortzea feminista arrazializatuen buruzagitza. Hegoaldean ere bada arrazakeria sozial eta instituzionala, eta baita kreoleen eta mestizoen pribilegioak, beltz eta indigenen aurrean.
Barneratutako arrazakeria dago munduan, beltz edo indigena izateak ez du esan nahi arrazista ez naizenik, eta ezinbestean egin behar dugu denok lanketa hori, errespetu eta konfiantzatik abiatuz.
