Galegoz
Udan eukalipto basoetatik ateratzen ziren hondartzetan bizi nintzen nire anaia, ama, aita, aiton-amonak eta osaba-izebekin. Itsasoa ia izoztua egoten zen Atlantikoko ur hotzagatik. Eta Praia da Ermidako arroketan karramarroak ehizatzen genituen, gero gorritu arte egosi eta ilunabarrean Roncudoko faroan hankaz hanka jateko. Egun haietan denbora motel pasatzen zen nire anaia eta biontzat. Bazkaltzeko milanesa eta postre Frigopie, arratsaldean herriko ordenagailuen gelan hiru eurorekin Minijuegosetara partida bat jokatu eta gauean kanabera hartuta portuko moilan arrantzatzera esertzen ginen. Abuztu erdia pasatzen genuen Galizian, aitonaren gurasoen herrixkan, Cormen. Oroitzapen onak ditut. Eta gogoratzen dut nola oporraldiko azken egunean kotxera igotzen ginen, Trintxerpera bueltan, anaia eta biok azentu galegoarekin euskaraz hitz egiten.
Hizkuntzen belaunaldiz belaunaldiko transmisioa ez da beti jarraia izan. Euskaldunok ongi dakigu hori. Euskal Herrian izerdi asko bota da euskararen erabilera eta transmisioa bultzatzeko. Eta, batzuetan, zaila izan da horri eustea, familia batzuetan euskararen transmisioa eteteraino ere. Antzeko kontu paradoxiko bat gertatu zen galizierarekin gurean, nire inguruko beste familia askotan bezalaxe: gure aiton-amonen belaunaldiak galegoa galdu zuen Euskal Herrira etortzean eta beren seme-alabek, aldiz, euskara ikasi. Eta haiek, gure gurasoek, guri erakutsi. Baina guk ez dakigu galegorik. Eta galegoaren erabilera sustatzeko guk adina izerdi botatzen dute haiek ere.
Trintxerpen asko dira Piñeiro, Pereira, Casais, Mariño, Pazos, Carballo, Touriño, Olveira… Hizkuntza eta nazioaren alde egin zuen idazle, politikari eta marrazkigile galiziarraren izena duen kalea gurutzatu dut egunero txikitatik, Daniel de Castelao nor zen ere jakin gabe. Askotan, beste barruti eta herriek gogorarazi izan digute ez omen garela beraiek bezain euskaldunak, garai batean arrantzale galego eta portugesen etorrerak batzuengan eragin zuen errefusatze zertxobait xenofoboak ere hor nonbait dirauelako. Eta, agian, tarteka ahaztu egiten zaigu gure herria eta hizkuntza(k) nola osatzen diren.
Pena dut galegoa ez dakidalako. Hau da esaten dakidan gutxia: «O meu avó e a miña avoa falaban galego». Nire bi aitonek ere ia ahaztu dute, behin haien ama-hizkuntzatzat izan zuten arren, eta ezin digute irakatsi.
Dia das Letras Galegas edo Galizierazko Letren Eguna izan zen maiatzaren 17an. Rosalia de Castrok egun horretan bertan Cantares galegos poesia liburua argitaratu zuelako 1863an. Galizieraz idazten duten eta galegoaren alde lan egin duten pertsonak omentzeko eguna da.
Nik, hemendik, omenaldi txiki bat egin nahi nuen.
