Sartu
egin zaitez
  • Gure berri
  • Zozketak
  • Eskaintzak
  • Denda
  • Hemeroteka
  • Albisteak
    • Gaiak
      • Aisia
      • Ekonomia
      • Euskara
      • Gizartea
      • Hirigintza
      • Ingurumena
      • Jaiak
      • Kirola
      • Kultura
      • Politika
      • Udala
      • Orokorra
    • Herriak
      • Errenteria-Orereta
      • Lezo
      • Oiartzun
      • Pasaia
    • Generoak
      • Albisteak
      • Editorialak
      • Elkarrizketak
      • Erreportajeak
      • Iritzia
      • Kronikak
      • Publirreportajeak
  • Agenda
  • Bitxikeriak
  • Denda
  • Zozketak
  • Multimedia
    • Argazkiak
    • Bideoak
  • Nor gara
  • Cookieak
  • Pribatutasun politika
egin zaitez
  • Gure berri
  • Zozketak
  • Eskaintzak
  • Denda
  • Hemeroteka
Sartu

Jon Martin: "Leteren ustez, gizakiak bizitza aprobetxatzeko behar morala zuen"

Oiartzun
Kultura

Xabier Lete zenaren kantagintzari buruzko tesia egiten ari da. IkerGazteren hirugarren kongresuan izan da, Leteren lanean landarediak duen presentzia azaltzen, eta saritu dute.

jon martin ueu IkerGazte kongresuan aitortza jaso duten ikerlariak, sariekin.
2019/05/31
Erik Gartzia Erik Gartzia

Tesia egiten ari zara, Xabier Leteri buruzkoa. Hitzen lihoa-ren harira egindako elkarrizketan, esan zenuen Lete sehaskatik jarraitzen duzula…
Txikitatik izan naiz Letezalea, batez ere amak txikitatik jarraitzen zuelako, eta bere kantak zekizkielako. Beste kantari batzuei buruzko lanak eginda daude, baina Lete oraindik ez da asko aztertu, eta uste dut merezi zuela bere letrak hartu eta berriro interpretatzea.

Berez, den-dena aztertu nahi zenuen, baina kantagintzan zentratu zara, ezta?
Tesia egiten hasi nintzenean, jakin nuen, bazela beste ikerlari bat —Alex Gurrutxaga— Leteri buruzko tesia egiten ari zela. Indarrak pixka bat banatze aldera, erabaki nuen kantetan zentratzea. Gurrutxagarena zabalagoa da, eta ezin da hain sakon egin.

Egia esan, tesi bat hasten duzu asmo batekin, baina joaten zara pixkanaka ikergaia zedarritzen. Zientzietako zenbait gaietan, oso argi daukazu; enpresa edo helburu oso argia daukazu. Gizarte Zientzietan aukera handiagoak dituzte, eta nonbait esan behar duzu ‘hona arte’.

Psikodidaktika masterra egin zenuen. Bide horretatik jo duzu tesia egiteko?
Jakin-min handia duen pertsona naiz, eta duela hamar urte egin nuen psikologia alorreko doktoretza programa. Hamar urteren ondoren, ikasi nuen psikodidaktika.

Psikologia askoz ere iker-lerro zientifikoagoa da, eta psikodidaktika humanitateei lotuagoa da. Hala ere, nire ikerlanak literatura konparatutik izango du baita ere. Beste master batekin lotu izan banu, literatura master batekin izango zen. Baina azkenean, adin batetik aurrera egiten baduzu tesia, ikasi dituzun alor guztiak konbinatzen dituzu.

Astelehenetik asteazkenera IkerGazteren hirugarren kongresua egin dute Baionan, UEUk antolatuta. Bertan izan zara, aurkezpen bat egiten.
Asteartean egin nuen. Modalitate bat baino gehiago daude, eta funtsean, bi motatan banatzen zen: hamar minutuko poster laburrak, eta posterrak. Posterrak egongo dira hitzaldiak iraun duten hiru egunetan zintzilikatuta. Horrez gain, hiru minutuko tartetxo bat izaten dugu poster hori azaltzeko.

Jendearen aurrean azaldu behar duzu, eta nahiko zorrotzak izaten dira horretarako; hiru minututan ez baldin baduzu egin, moztu egiten dute.

«Tesi bat asmo batekin hasten duzu, baina pixkanaka zedarritzen duzu»

Jakintza alor ezberdinetakoak daude. Agian norbait dago polimeroen ezaugarriak kontatzen, eta ondoan beste bat daukazu film baten azterketa egiten. Aberasgarria da, baina era berean, pentsatu behar da hiru minutuko tarte horretan azaldu behar diezula zure arloko pertsonei. Bi zailtasun horiek ditu.

Xabier Leteren abantailetako bat da ezagutu dezakeela, nahiz eta entzulea beste diziplina batekoa den.

180 bat ikerlari euskaldun elkartu zarete Baionan. Beste diziplinetakoekin nola moldatu zara?
Helburua da ikerlariek elkar ezagutzea, sareak probokatzea. Egia da ikerlarien lana oso bakartia dela, eta tarteka oso ongi etortzen dira horrelako kongresuak sinergiak sortzeko.
Oso polita gelditzen da, baina gero, mundu akademikoan, ez da kasualitatea ikerlariak nahiko bakarti izatea; bakoitzak bere iker-taldeak ditu, eta iker-taldeak jakintza konkretu batera lerratuta daude, oso zaila da uztartzea, adibidez, literatura eta fisika. Berez gauza asko daude ikertzeko, baina ikerlari edo unibertsitate irakasleon curriculuma neurtzen da argitalpenen baitan, eta argitalpen horiei ematen zaien kalitate estandarretan. Orduan, nahikoa lan izaten dugu ikerlan horiek egin, argitaratu, kongresuetara joan… Egin nahiko genituzkeen beste gauza asko egin gabe gelditzen zaizkigu.

Zure kasuan, IkerGaztera eraman duzun gaia izan da loreek eta landarediak Xabier Leteren kantagintzan duten presentzia. Nola konturatu zinen landarediak duen presentzia horrekin? Zerk piztu zuen zure arreta?
Ikerlarien lanean badago intuizio konponente bat. Kantaz kanta aztertzen hasi nintzen, eta konturatu nintzen bazeudela hitz batzuk etengabe errepikatzen zirela: egunsentia, arnasa, heriotza… Askotan aipatzen ziren ere bai loreak eta, landaredia orokorrean. Batez ere, loreak. Erreferentzia horiek guztiak elkarren ondoan jarri nituen, eta konturatu nintzen beretzat naturak garrantzia eta indar bat zuela.

«Eguneroko lorea dastatzeko gonbidapen handi bat dago kantagintzan»

Zer sinbolizatzen dute loreek?
Batez ere bizitza dela esango nuke. Bizitza egiten da erne, egiten da zaindu, egiten da elikatu, egiten da zimeldu eta azkenean, hil. Heriotza ere bai bizitzaren parte kontsideratzen zuen, eta kontziente zen heriotza saihestezina izango zela; edozein momentutan, eta behar baino lehenago, etor ziezaiokeen heriotza. Leteren letrak serioak eta tristeak izan direla esan izan da behin baino gehiagotan, baina ongi aztertuz gero, bizinahi handi bat nabaritzen da, eguneroko lorea dastatzeko gonbidapen handi bat dago. Bizitza gai eder bezala aurkezten du.

Gainera, Letek bazuen ikuspegia naturak gizakiari aportazio handi bat egiten ziola, opari bat zela, eta gizakiak behar morala zuela bizitza aprobetxatu eta gozatzeko. Bere tristetasun hori, funtsean, zen bizitza alferrik galtzearen beldur izatea. Hori zen benetan erakusten ziguna, eta ez tristura.

Eta zuhaitzek, zer adierazi nahi dute bere kantagintzan?
Belaunaldiak adierazteko erabiltzen zuen, katebegi moduan. Adibidez, ‘Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak’. Aitaren seme izateko kontzientzia hori bazuen, eta seme-alabik ez izateak agian zerikusia izan zezakeen, bere adaxka horrek ez zuela jarraituko biologikoki. Egiten bazuen, euskara izango zela ondorengoei emango ziena.

Loreez eta landarediaz gain, beste gai errekurrenterik erabili al zuen?
Ebidenteenak izan daitezke maitasuna eta heriotza, baina hori literaturan konstante bat da. Batez ere landareena aipatzen dut hori zelako normaletik ateratzen zena zelako.

IkerGazten aurkeztu duzun posterra herriko Dixidurekin egin duzu.
Eneko Salaberria [Dixidu diseinu grafiko estudiokoa] kuadrillakoa daukat. Posterra metro bat baino handiagoa da, eta zerbait amateurra egiten baduzu, oso agerian geratzen da edozein akats. Saiatu nintzen ahalik eta txukunen egiten, eta uste dut txukuna gelditu dela. Esku profesional baten lana dagoela ikusten da hor.

Baita txukun gelditu ere, saritu egin baitute.
IkerGazteren kongresuan egon diren posterren artean, Giza Zientzietako aurkezpenik onena bezala aukeratu zuten nire posterra.

Xabier Leterengana bueltatuta, etxeko baratze hark eragina izan al zuen bere poesiagintzan?
Bai. Eta aita mendizale izateak ere bai. Naturari oso lotuta egoten zen Xabier Lete, eta kontuan hartu behar gizarte oso industrial batean bizi izan zela. Oiartzuar bat Pasaian lanean egotean, bere sentsazioa izango zen bizitza galtzen ari zela, bizitzatik urruntzen ari zela.

Beraz, bere obsesioetako bat izan liteke denbora aprobetxatzearena.
Baietz uste dut. Bizitza aldakorra zela oso kontziente zen; eman zitzaion bezala kenduko ziotela jakitun zen. Tarte hori ahalik eta ondoen pasatzearen obsesio hori zeukan.

«Leteren tristetasun hori zen, finean, bizitza alferrik galtzeari beldurra»

Horregatik, poetaz gain, musikari ere egin zen?
Berak esaten zuen, musikari egin bazen, zela Lourdes Iriondoren ondoan ahalik eta denbora gehien pasatzearren. Aitzaki bat zela mundua partekatzeko.

Leteren kantagintzak bertsolaritzaren eragina zuen. Hor Oiartzunen jaio izanak zerikusia izan zuen?
Bai, bai. Bertsolaritzak eta ahozkotasunak zerikusi handia izan zuen beregan, bai.

Oraindik tesia egiten ari zara. Noizko izango duzu prest?
Datorren urterako aurkeztu beharko nuke, prorrogarik eskatu ezean. Oraindik mordoska bat falta zaidala sentitzen dut, eta ikusiko dugu noiz bukatuko dudan… Agian bukatuko dut, baina ez dut ezer baieztatuko.

Adibidez, Koldo Mitxelena Kulturunean 500 itemeko funtsa dago. Item bat izan daiteke orri bat, disko bat, liburu bat… Orain arte 200 item ikertu ditut, eta nire asmoa da denak ikertzea. Publikoak dira, baina oraindik ez daude denak ongi deskribatuta. Ez dakizu oso ongi zer topatuko duzun; begiratzen ari naiz ea zerbait interesgarria dagoen. Ikertzen duzunean beti daude gauza interesgarriak, eta saiatuko naiz item horiek guztiak begiratzen.

Oarsoaldeari buruzko kalitatezko informazioa eta gertukoa jaso nahi dudalako. Euskaraz bizi nahi dudalako eta hizkuntzaren biziberritzea bultzatu nahi dudalako. Herrigintza egin nahi dudalako.Oarsoaldeko euskarazko komunitatearen parte izan nahi dudalako. Oarsoaldeko herritarrok behar dugulako.

Egin HITZAkide

Eguraldia

Iturria:tiempo.com

Agenda

«
abendua 2019
  • abendua 2019
  • azaroa 2019
  • urria 2019
  • iraila 2019
  • uztaila 2019
  • ekaina 2019
  • maiatza 2019
  • apirila 2019
  • martxoa 2019
  • otsaila 2019
  • urtarrila 2019
  • abendua 2018
  • azaroa 2018
  • urria 2018
  • iraila 2018
  • abuztua 2018
  • uztaila 2018
  • ekaina 2018
  • maiatza 2018
  • apirila 2018
  • martxoa 2018
  • otsaila 2018
  • urtarrila 2018
  • abendua 2017
  • azaroa 2017
  • urria 2017
  • iraila 2017
  • uztaila 2017
  • ekaina 2017
  • maiatza 2017
  • apirila 2017
  • martxoa 2017
  • otsaila 2017
  • urtarrila 2017
  • abendua 2016
  • azaroa 2016
  • urria 2016
  • iraila 2016
  • abuztua 2016
  • uztaila 2016
  • ekaina 2016
  • maiatza 2016
  • apirila 2016
  • martxoa 2016
  • otsaila 2016
  • urtarrila 2016
  • abendua 2015
  • azaroa 2015
  • urria 2015
  • iraila 2015
  • abuztua 2015
  • uztaila 2015
▼
»
al.ar.az.og.ol.lr.ig.
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031     
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930 
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031   
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30      
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031    
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930     
       
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728   
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031   
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31      
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031    
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031     
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930 
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031   
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30      
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031 
       
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728    
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031    
       
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
27282930   
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031     
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930 
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31      
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031    
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728     
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031     
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031 
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
282930    
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31      
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031    
       
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
27282930   
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031     
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930 
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031   
       
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
29      
       
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031   
       
      1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30      
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031 
       
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
282930    
       
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31      
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
       

Azken 7 egunetako irakurrienak

1

Emozioetatik eraikitako kronika

2019/12/09
Errenteria-Orereta
2

Maitane Etxeberria lezoarra, eskubaloiko mundialeko finalerdietan

2019/12/11
Lezo
3

Urtarrilaren 1eko 00:00etan, Lezo-Jaizkibel zabalik

2019/12/11
Lezo
  • 943 34 03 30
  • oarsobidasoa@hitza.eus
  • Irun kalea 8, Errenteria-Orereta 20100
  • Nor gara
  • Cookieak
  • Pribatutasun politika
Laguntzaileak
Hasi saioa HITZAkide gisa

Saioa hasten baduzu, HITZAkide izatearen abantailak baliatu ahal izango dituzu.

HITZAkide naiz, baina oraindik ez dut kontua sortu SORTU KONTUA

Zure kontua ongi sortu da.

Hemendik aurrera, zure helbide elektronikoarekin eta pasahitzarekin konektatu ahal zara, HITZAkide izatearen abantaila guztiak baliatzeko.

Sartutako datuak ez dira zuzenak.
Zure kontua berretsi gabe dago.
 
 
 
(Pasahitza ahaztu duzu?)
 
 
SARTU
 
Pasahitz berria ezarri da eta zure helbide elektronikora bidali da.
Sartutako datuak ez dira zuzenak.
 
(Identifikatu)
 
 
 
 
BIDALI
 

Ezagutu HITZAkide izatearen abantailak eta aukeratu HITZAkide izateko gustuko modalitatea

HITZAkide izan nahi dut
Aldatu zure pasahitza
Pasa hitza ondo aldatu da.
 
 
 
 
 
 
 
Aldatu
 

Tokiko informazioa profesionaltasunez eta euskaratik, modu librean kontatzea da gure eginkizuna. Horretarako zure ekarpena beharrezkoa da, eta ongi maitatzeko modurik zintzoena da HITZAkide egitea.

egin zaitez HITZAkide

Webgune honek cookie-ak erabiltzen ditu zure nabigazioa errazteko, publizitatea erakusteko eta analisi estatistikoak egiteko.Onartu
Informazio gehiago nahi baduzu, kontsultatu hemen.  

Privacy & Cookies Policy

Necessary Always Enabled