Itsasoak arrasto nabarmena utzi dio
Hamalau egunez, egun bakoitzeko galdera bat erantzungo du Iago Irixoa Cortes historialari eta ikerlariak. 700 urte bete ditu aurten hiribildu eratu zenetik Errenteriak, eta Irixoak garaian garaiko zehaztasunak emango ditu. Herriaren historian murgiltzeko azalpen interesgarriak eman ditu historialariak, Errenteria nondik datorren eta nora doan ulertzeko lagungarriak. Honakoa, laugarrena.
Jon Gracia Arregiren koadroa 1610. urteko Errenteria irudikatzen duena. Hamalau egunez, egun bakoitzeko galdera bat erantzungo du Iago Irixoa Cortes historialari eta ikerlariak. 700 urte bete ditu aurten hiribildu eratu zenetik Errenteriak, eta Irixoak garaian garaiko zehaztasunak emango ditu. Herriaren historian murgiltzeko azalpen interesgarriak eman ditu historialariak, Errenteria nondik datorren eta nora doan ulertzeko lagungarriak. Honakoa, laugarrena.
Argi dago. Hori da Historiak dakarren alde interesgarrienetako bat: egun hiri-garapenak zeharo aldatu dituen paisaien iraganeko jardueratara hurbiltzeko aukera ematen digu, askotan guztiz arrotzak diren ikuspegiak azaleratzen zaizkigularik. Errenteria eta Pasaiako badia horren lekuko argia dira. Egun dugun oroitzeko gaitasuna geroz eta eskasagoa da, baina gure gurasoei galdetzen badiegu, Pasai San Pedroko elizara bertara ura iristen zela entzun diezaiekegu, guretzako beste mundu bat balitz bezala. Errenteriarekin berdin gertatzen da. Zorionez, Pasaiaren garrantzia historikoak material kartografiko ugari sortu du, errealitate horretara modu egokiagoan gerturatzea posible egiten dutelarik.
Errenteriarentzat, itsas-jarduera oso garrantzitsua izan zen, sortu zenetik eta XVI eta XVII. mendeetako gorenaldietara arte. Xenpelar plazatik hasi eta Biteri kalean zehar Matxingoa (edo Kaputxinoak) lurmuturrera zihoan kaia, XV. mende amaieran eraikitzen hasi zena, horren lekuko argia da; azpiegitura hori egoera onean mantentzea ia obsesio bilakatu zen eta hamaika lan eman zizkion udalbatzari, horretarako dirutza jarriz. Baina itsasoan oinarritutako jardun horri eutsi nahi bazitzaion, halako ekimenak abian jarri behar ziren. Bertakoen asabek oso ongi islatzen dizuete itsasoa jarduera esparru lehenetsia zela, izan merkataritzan, ontzigintzan edo arrantzan, erregearen aldeko zerbitzu militarrak ahaztu gabe.
Errenteria ez zen Londres, Sevilla, Valentzia, Venezia edo Rafusaren mailara iritsi, jakina, baina bere txikitasunean, eta nazioarteko mailan ezaguna zen Pasaiako badiaren zati izanik, leku interesgarria bihurtu zen. Horren berri ematen duten hamaika datu dugu: Europa iparraldera zein Indietara egindako bidaietan lortzen ziren mozkinen portzentaje bat elizara bideratzea, Ingalaterrako Bristol hiriarekin uztartutako harremana, hiribilduko apaiz batek apopilo zituen Ingalaterrako umeei eskolak emateko agertutako asmoak, Flandrian artelanak eskuratzea, Poloniako organo jotzaileak elizan jardutea edota, Cromwell-en basakeriak akuilatuta, Irlandatik gurera etorri zen Nicholas French gotzainaren egonaldia, besteak beste. Funtsean, munduari irekia zegoen eta ukitu kosmopolita zuen lekua irudikatu dezakegu.
