Txirbillari tiraka
Sociedad Recreativa Gure Borda elkartea 1924an sortutako aisialdi talde festazale abertzalea izan zen, eta herrian bertan antolatu zituzten ekintzek ederki asko asetzen zuten herritar xehearen aisialdi premia: musika bandak, arraunketa desafioek eta pilota partidek, besteak beste. Azken horiek orduko Indio-Enea ostatuaren (egungo Aizpearen) atzealdeko frontoia izan ohi zuten jokaleku.
Aipatutakoa, ordea, ez zen herriko aisialdi talde bakarra, urte berean Alaitasuna elkartea ere sortu baitzen. Gure Bordaren parean zuen egoitza, Manuelenean (egungo Mariya-Enean), eta elkarren parean egote hori ez omen zen kokapen fisiko soila. Desberdinak ziren bi elkarteetako kideak, izaeran eta portaeran. Pentsatzekoa da ideologia kontuetan egiten zutela talka. Gure Bordaren kontrara, Alaitasuna elkartea elizkoia izanik, haien ekitaldietan meza programatzen zuten.
Bazegoen hirugarren elkarte bat ere: Bixi-Bixi. Izaeraz parrandazaleak, ez dago haien joera ideologikoa argi: batzuen arabera, taldea abertzalea zen orobat; beste hainbaten arabera, ez zen soilik abertzalez osatutakoa. Gazte kuadrilla bat zen, finean, aisialdia desafioak egitera mugatzen zutena.
Gerra piztu atarian, 1936an, beste elkarte bat sortu zen, Gure Billera izenekoa, baina gatazkak proiektua guztiz zapuztu zuen.
Trantsizio ostean, hainbat izan ziren Lezon aisialdiaren inguruan sortutako mugimenduak. Horietako bat izan zen Ekaitz aisialdi taldea, 12-15 urte bitarteko gazteak aisialdian heztea helburu zuena. 1982an sortu zen, eta Ijurko auzoko Urdaburu kalean zuen egoitza. Aisialdi talde askoren gisan, Ekaitz ere Elizaren inguruko taldea zen, aisialdiaren esparruan Elizak eragin handia izan baitzuen Hego Euskal Herrian, eta, besteak beste, autonomia, baloreak eta sormena lantzea zituen xede Jose Luis Aperribaik zuzendutako taldeak. Gazteak larunbat arratsaldero biltzen zituen bere lokalean, eta udan hamabost eguneko kanpaldia antolatzen. Horrez gain, herriko ekimenetan sutsuki parte hartzen zuten, eta 1984tik aurrera, inauterietan Trapujaleren inguruko guztia antolatzeaz arduratu izan zen taldea urte luzez.
Denboraren poderioz, elizkoi kutsua alboratu zuen Ekaitz taldeak, eta Orratx! kultur taldearekin bat egin zuen Ixerka aisialdi taldea sortuz. Orratx! kultur elkartea 1996an sortu zen aldizkari bat ontzeko asmoarekin, baina urteekin kultur talde sendo bilakatu zen, eta umeen aisia antolatzea zuen xede nagusietako bat. Hori lortze bidean, Ixerka sortu zuen Ekaitz eta Orratx! taldeen elkartzeak. Ixerkak, besteren artean, ludoteka egitasmoari eman zion hasiera 2000. urtean.
Lerrootara ekarri ditut aisialdiari lotutako iraganeko zenbait talde. Gibelean gelditu dira garai bateko mezak, desafioak eta ohitura herrikoiak, baina sekula ez da ahitzen kultura euskaraz transmititzeko premia. Eskaintza eskasak arduratuta, eta herriko aisialdia trinkotzeko gogoz, garai berrietara egokitutako Txirbilla aisialdi taldea jaio berri da Lezon. Etorkizunak erabakiko du gai den euskarazko aisialdi informala areagotzeko, belaunaldi arteko harremanak sustatzeko edo-eta feminismotik hezkidetza eskuratzeko. Lezoko eta Euskal Herriko txokoetan barrena, aurreko eragile guztien eskarmentutik urratuko du bide berria.
