'Elketa', bi pasiok bat egin duten liburua
Iñigo Esnaola Arbiza lezoarrak 'Elketa' sukaldaritza liburua aurkeztu du gaur Donostian. Oraindik zabalik den Wikiliburutik paperera egin du jauzi euskarazko gastronomia euskarriak horrela.
Xabier Cañas, Iñaki Alegria eta Iñigo Esnaola, gaurko aurkezpenean. Iñigo Esnaola Arbiza lezoarrak Elketa sukaldaritza liburua aurkeztu du gaur goizean Donostiako udal liburutegian. Sukaldaritza letra larriz eta euskaraz lantzen duen argitalpena da, Euskal Wikilarien Elkartearekin elkarlanean egindakoa. Gutxi dira Euskal Herrian, beraz munduan, euskarazkoak diren sukaldaritza argitalpenak. Esnaolarena hizkuntza handien tamainako sukaldaritza liburua da. Baina egunero-egunero erabil daitekeen horietakoa, sukaldean bertan, lapiko eta saltsa artean.
Izan ere, lezoarraren bi pasioak batzen dituelako euskarri fisiko horrek: su arteko lana eta euskara. Liburua, ordea, ez da hutsetik sortu. Aurretik Euskal Wikipedian nahi duen ororentzat zintzilik izan dira argitalpenean agertzen diren 400 errezetak eta askoz gehiago (600 bat daude egun), Wikiliburuen atalean zehazki, baina baita beste hainbat sukalde kontu ere: sukaldaritza teknikak, aholkuak, osagaiak, gozogintza atala, prestaketa arauak… Horregatik, bi aldeko egitasmoa dela nabarmendu du gaurko aurkezpenean Xabier Cañas Euskal Wikilarien Kultur Elkarteko kideak: bat digitala, oraindik ere aldatzen eta osatzen joan daitekeena, eta bestea gaurtik uki daitekeen liburua. Iñaki Alegria euskal wikilaria ere izan da gaurko agerraldian.
Euskaltzalea da Esnaola. Ogibidez sukaldaria (egun Pasaiako Oinarrizko Lanbide Heziketa zentroko sukaldaritza irakasle da) izanik, hizkuntzak lanean eta etxeetan egon behar duela natural sumatu zuen. Zaletasuna, lana, eta euskal kontzientzia. Baina sukaldaritzako komunikazio hizkuntza nagusia Bidasoaren alde honetan gaztelania zela konturatu zen 1987an sukaldaritza ikasketak jasi zituenean.
Beti izan du buruan lezoarrak ekarpena egin behar ziola euskaratik sukaldaritzari, eta gaurko agerraldian oroitarazi du garai batean Hasier Etxeberriak idatzitakoa Luis Irizarrekin eta Julian Bereziartuarekin elkarlanean egindako liburuan, Erabateko sukaldea izenekoa: “Ez dut sekula ulertuko zergatik Arzakek, Subijanak, Argiñanok, Santxotenak, Kurritok, Pildainek, Fombellidak eta beste bi mila handik ez duten sekula aintzakotzat hartu euskara behar dela lehenik Euskal Herriko jatetxeetako eskaintzetan. Bertako porruak eta arrainak bai. Baina bertako hizkuntza ez, arranopola! Oiartzungo Arbelaiztarrena salbuespen nabarmena izan da, beste batzuen artean, horretan ere”. Bat egin zuen erabat Esnaolak Hasier Etxeberriak esandakoarekin, eta buruan zuen hori noizbait egikaritzera ausartuko zela ziur zen. Datua: Hilario Arbelaitzena da Elketa-ren hitzaurreetako bat.
2020ko martxoko konfinamendua iritsi zen. “Nere momentua da”, esan zuen Esnaolak. Idazten hasi zen buruan zituen errezeta horiek, ondoren Wikiliburuan ezarri (Xabier Cañasen eta Iñaki Alegriaren laguntzarekin), eta azkenik gaur jendartean zabaldu duen liburua egiteko. Bidelagun izan ditu aldi berean Paco Sudupe Pasaiako Udaleko Euskara Saileko teknikaria testuen zuzentasuna bermatzeko, eta Maribel lankidea, nahiz Pasaiako Oinarrizko Lanbide Heziketa zentroko ikasleak (argazkiak egiten batik bat).
Aipamen berezia egin dio gaurko agerraldian Esnaolak haren amari, Arantxa Arbiza Irazuri. Amaren sorleku izan zen Hernialdeko Elketa baserria, eta han izan zuen familiak jatetxea hainbat hamarkadaz. Esnaolak ere zuzendu zuen tarte batez gastronomia gune hori. Ia-ia jaio zenetik, beraz, datorkio euskararekiko konpromisoa lezoarrari, baita sukaldaritzakoa ere. Etxekoak ere izan ditu aipagai, “izan duten pazientziagatik”: goizeko ordu txikietan gastronomia sormena garatzeko altxatzen zenean haiek omen ziren kaltetuenak.
Oraingoz, Donostiako Hontza liburu dendan lor daiteke Elketa. Egileak, baina, harekin harremana egiteko posta elektronikoa prestatu du, eskaerak egiteko, edo nahi adina informazioa lortzeko.
