Bost kaleko herritik hamabost auzoko herrira
Hamalau egunez, egun bakoitzeko galdera bat erantzungo du Iago Irixoa Cortes historialari eta ikerlariak. 700 urte bete ditu aurten hiribildu eratu zenetik Errenteriak, eta Irixoak garaian garaiko zehaztasunak emango ditu. Herriaren historian murgiltzeko azalpen interesgarriak eman ditu historialariak, Errenteria nondik datorren eta nora doan ulertzeko lagungarriak. Honakoa, Hamargarrena.
Harresia. Argazkia: ereiten.eus Hamalau egunez, egun bakoitzeko galdera bat erantzungo du Iago Irixoa Cortes historialari eta ikerlariak. 700 urte bete ditu aurten hiribildu eratu zenetik Errenteriak, eta Irixoak garaian garaiko zehaztasunak emango ditu. Herriaren historian murgiltzeko azalpen interesgarriak eman ditu historialariak, Errenteria nondik datorren eta nora doan ulertzeko lagungarriak. Honakoa, hamargarrena.
Bost kale zituen Errenteriak orain 700 urte; egun, hamabost auzo ditu. Bidean gune historikoaren inguruan eraikitzen jarraitu zuten eta hirigunearen itxura erabat aldatu: sarbide ateak desagertu ziren, padurak lehortu egin zituzten, portu txikia desagertu zen… Pena da arrasto horiek guztiak desagertu izana ezta?
Bai, zalantzarik gabe. Eraldaketa horrek guztiak zeharo itxuraldatu ditu Errenteria eta bere inguruak harik eta Erdia Aroan eta Aro Berrian itsasoak izan zuen paper garrantzitsua estali eta ahantzi arte. Dena den, garaian garaiko kontu eta prozesuak dira.
Askotan horretaz jabetzeak lan handiak ematen dizkigu. Duela 20, 50, 100, 500 edo 1.500 urteko kontuak egungo begiekin aztertzeko joera handia dugu; futbolean bezala, Historian mundu gutzia da entrenatzaile. Oso erraza da kalean eta sofaren goxoan gaudenok duela 300 urteko baserri bat bere horretan mantendu dadila eskatzea, Aralarko txaboletarako bideak dauden bezala gera daitezela eskatzea, edo orkatzak gure mendietan ikustearen bukolikotasunez gozatzea, baina, bertatik lan eta bizi direnek, beraien beharrak dituzte.
Berdin gertatzen da egunerokotasunarekin. Garai guztiek, beren behar nagusi edo lehenetsiak dituzte, eta mende haietan ez zituzten gaur egun ditugun abantaila teknologikoak edota gauzak beste modu batera egin eta ikustarazten laguntzen diguten tresnak izan. Dena den, ondarearen aurkako txikizioak ere aurrera darraiela ezin dugu ahaztu. Delirium Tremens taldeak salatzen zuen bezala, aurrerapenaren izenean denak balio du. AHTren —Abiadura Handiko Trena— aitzakiarekin, Ergobian dagoen Erbitegi baserri berezia eraitsi nahi izatea edo, gurera etorriz, Kapitain Etxeko labea porlanez estaltzea eta Santxo Enea 23ko armarria suntsitzea ez zen gaztelarren, frantsesen, Frankismoaren edo sunsuncordaren errua izan; egungo gizartean gertatu eta gertatzen diren ekintzak dira.
Bestalde, ondarea, Historiaurre, Erdi Aro edo Aro Berriari ez ezik, industria, teknologia edo trenbidearen garapenari ere lotu behar zaio. Garai ilunagoak, eta agian zikin eta zatarragoak gerta daitezke, baina finean gure iragana, zer ginen eta zer izan nahi dugun —edo ez dugun izan nahi— gorpuzteko berebiziko tresna dira.
Errenteriak, beste hainbat tokik bezala, galera nabarmena bizi izan du, baina zorionez badira zenbait arrasto eta horiek ezagutarazteko iniziatibak. Gainera, industria-ondare hori gugandik denboran gertuagoko errealitateen aztarna izaki, jendearen bizipenak balioan jartzeko aukera ematen digu, eta dokumentuek beraiek askotan azaleratzen ez dituzten ikuspegiak elikatzeko baliabide paregabeak dira.
Egia da, ondare guztia mantentzea ia ezinezkoa dela, baina zorionez, berrerabilerak eraisketaren aurkako alternatiba interesgarria dakar, Errenterian bertan ikus daitekeen moduan.
Egoera hori ere aurrerapenari, eta aldez aurretik egindako akatsei zor diogu. Finean, gehiago ikasten da ibilian, geldirik baino.
