Bretainiarrak Korrikan, Yanni zaldia hurbilarazten
Bretainiako 30 bat lagunek Oiartzun-Karaez senidetze batzordekoen kilometroan korri egingo dute. Ar Redadeg antolatzen dute parte-hartzaileek; Fulup Kerek hurbildu du hango errealitatea.
Bretainiarrak, 2019an, Oiartzunen. Aurten ere egongo dira. Korrikak atzerritik etorritako gonbidatuak izango ditu Oiartzundik pasatzen denean. Bretainiako 30 bat lagun izango dira, Ar Redadeg (hango Korrika) antolatzen ibiltzen direnak. Diwanetako ikasle, guraso eta langileren batek ere osatuko dute segizioa.
Fulup Kere izango da etorriko denetako bat. Bretoieraren aldeko lasterketaren aldeko zuzendaritzako kide da. Beraien kilometro “ofiziala” Baionan izango da, bihar, 17:55ean, okzitanieraren aldeko La Pasem-ekoekin batera. Goizaldean Oiartzunen ibiliko dira, Karaezeko senidetze taldearekin batera. “Harro egongo gara Gwenn ha du-a [Bretainiako bandera] eta Ar Redadegena erakustearekin”.
Bretainiako errealitatearekin alderatuta, euskararen aldeko borroka “oso garatuta” dagoela azaldu du Kerek. “Seaska eta Korrika guretzako eredu dira. Esperientzia horiek gureganatu ditugu, Bretainiako testuingurura egokitzeko”, azaldu du.
2008an hasi ziren Ar Redadeg egiten, 600 kilometroko ibilbidearekin. “Erotzat hartu gintuzten kilometro bakoitza 100 edo 200 eurotan saldu nahi genituela esan genuenean esan genuenean; askok esaten ziguten bost euroan saldu behar genituela…”, gogorarazi du Kerek. Ez zen arazorik izan: 600 kilometroak saldu zituzten, eta Karaezera garaiz iritsi ziren, diwanen 30. urteurrena ospatzeko.
Aurtengo ekitaldirako (maiatzaren 20tik 28ra izango da) kopurua ia laukoiztu dute: 2.200 kilometro egingo dituzte zortzi gau eta beste hainbeste egunetan. Ibilbide osoan animaziorik ez dela falta gaineratu du Kerek. “Erosleek bere kilometroan korri egiteko joera hazten ari da, gainera. Pixkanaka jendea ari da ulertzen lekukoa eskuz esku pasatzeak duen garrantzia”.
Lehenengo ekitaldi hartan, lortutako diru sarrera guztiak diwanei bideratu zizkieten. Oraingoan, bildutakoaren erdia zuzenduko diete bretoiera ardatz duten ikastetxeei, eta beste erdia hizkuntza garatzeko proiektuei: “2022an haurrentzako eskulan tailerrak finantzatuko ditugu, mahai-jokoak sortzeko, esketxak egiteko, antzerkigintzarako… Haurrentzako aisialdiari ere bideratuko diogu dirua, baita bretoierazko surf ikastaroei ere, kazetaritza profesionalizatzeaz gain”. Kerek zehaztu duenez, lasterketaren zuzendaritzatik kanpoko “jakintsuen kontseilu” batek aukeratzen ditu proiektuak, eta gero Ar Redadegek onartzen ditu.
Irudi “alai eta dinamikoa”
Kerek azaldu duenez, Ar Redadegen ekitaldi bakoitza “oso garrantzitsutzat” jotzen dute hizkuntzaren aldeko ekintzaileek zein bretoieraren lagunek. Emsav Bretainiako mugimendu abertzaleak parte hartzen du. Salbuespen batekin: “Fatxek izan ezik, sistemakikoki errefusatzen baititugu”.
Fulup Kere karaeztarra.
Gaur egun udal gutxik uko egiten diote kilometro bat erosteari, herritarrek gaizki ikusiko bailukete. “Irudi dinamiko eta alaia eramaten dugu, eta beharra dugu. Izan ere, gehiegitan —halabeharrez— egoten gara baliabide faltak salatzen. Ar Redadegek haize freskoa dakar, eta populazioaren ikuspuntua aldatu du”.
Hala ere, oraindik lan asko egiteko daukate, egoera zailean baitago bretoiera. Azken ikerketen arabera, 200.000 bat hiztun ditu, eta horien %70 65 urtetik gorakoa da. Diwanek 20.000 ikasle dituzte, baina eskola populazioaren %3 besterik ez dira.
“Irakasle askoren beharra daukagu, baina Hezkuntza Nazionalak bretoierazko bi lanpostu berri baino ez ditu sortu!”, kexatu da Kere. Hizkuntzaren egoera deskribatzeko esaldi bat erabili du Kerek: “Pell emañ Yann diouzh e gazg“. Alegia, Yann oraindik bere zaldiarengandik urrun dago.
Gainera, pandemiak okertu egin du egoera: ikastaro trinkoak dira bretoiera ikasteko modurik onena, baina asko jaitsi da ikastaroen kopurua. “Ikasi nahi lukeen guztiak izan beharko luke bretoiera ikasteko aukera, eta ez bakarrik lan bila ari direnek.Gainera, bretoia hitz egiten ez duten irakasleei ireki behar litzaieke aukera”, adierazi du.
Kere ezkor da etorkizunarekin: “Frantziako estatuaren kate jakobinoak estutzen gaituen artean, bretoia hizkuntza soziala izango den itxaropenik ez dut”. Autonomia eskatu du, hizkuntzari buruz erabakitzeko bada ere.
Gwitregetik Gwenedera
Ar Redadeg maiatzaren 20an aterako da Gwitregetik (Vitre) aterako da. Kerek azaldu duenez, Breizh Uhel (Bretainia Garaia) eskualdeko hiria da, eta bertako beste hizkuntza —galoa— hitz egiten den eremuan dago. Elebitan ematen duten ikastetxeak daude bertan. “Bretoieraz ikasteko benetako eskaera dago, eta egokia iruditu zaigu herriko eragileei erantzutea”.
Gwened (Vannes) izango da helmuga izango den lehen hiri handia. Iaz Gwengampera iritsi zen, eta 15.000-20.000 pertsona tartean elkartu ziren. “Festa handia ospatuko dugula uste dut. Gwenedeko portuan izango da, hiriaren erdian. Leku bikaina da Ar Redadegen mezua irakurtzeko!”.
Modu horretan, bultzada eman nahi diote bretoierari, Yannek zaldia hurbilago izan dezan.
